MODERN LEIDERSCHAP
"AFSTEMMEN VAN AMBITIES"
MODERN LEIDERSCHAP, WAT IS DAT?
Hoe arrogant is het om jezelf een “moderne leider” te noemen? Of om te pretenderen te weten hoe dat eruit ziet. Want wat vandaag modern is, is morgen alweer achterhaald. Wat houdt modern leiderschap anno 2019 eigenlijk in? En wat gaat dat van jou als leider vragen? Een leider inspireert, geeft richting. Maar wat betekent dat in deze maatschappij?
DE MAATSCHAPPIJ VERANDERT WAAR JE BIJ STAAT.
Je hoeft het niet ver te zoeken.
Je zoon, net afgestudeerd, gaat samenwonen, vol ambities; dik tevreden met een baan van 28 uur. Hoezo 40-urige werkweek?
Je buurmeisje, werkt in de zorg, erg begaan met patiënten, maar eerder naar het werk om vast in te lezen? Iets langer blijven om over te dragen aan de nachtdienst? Valt niet binnen werktijd. De jeugd van tegenwoordig…
Reclamefolders in de bus. Bedrijven wapperen met kreten als “Wij doen graag dat stapje extra!”, “De WOW-factor voor u!”, “Wij gaan pas weg als ú tevreden bent!” enzovoorts. Een product wordt niet zo maar verkocht, nee, er wordt steeds meer ingezet op “de relatie met de klant”.
Werkgevers verwachten steeds meer flexibiliteit van hun personeel. Zelfontplooiing, proactief gedrag, verantwoordelijkheid voor produktie of omzet, meer klantgerichtheid; het schaap met vijf poten.De werknemer daarentegen heeft ook hoge eigen ambities. En als daar niet naar geluisterd wordt, dan voelt hij/zij zich (terecht of onterecht) niet gezien of gehoord. Gevolg: het evenwicht raakt zoek. We raken uit balans*.
Dit soort processen hebben hun weerslag op de maatschappij en organisaties. We leven intensief, de verwachtingen van onszelf en anderen om ons heen zijn ongekend hoog. Het willen voldoen aan de, vermeende, verwachtingen van je omgeving levert veel stress op en leidt volgens onderzoek tot (verhoogde kans op) uitval (burn-out).
De houdbaarheid van kennis waarin we hebben geïnvesteerd neemt af, wat maakt dat we afhankelijker worden van de expertise van onder meer collega´s, klanten en leveranciers. Hiernaast is een trend het toenemende tempo van veranderingen. Dit maakt dat teams en teamleden meer autonomie nodig hebben om tijdig op veranderingen te kunnen reageren en om het werk onderling te coördineren op basis van een goede samenwerking **.
ONTWIKKELING NAAR DE MENSELIJKE ECONOMIE
In de literatuur wordt veel geschreven over leiderschap en leiderschapsontwikkeling. Vanuit `de tekentafel` ontstaan nieuwe termen als verbindend leiderschap, magistraal leiderschap, moral leaderschip, sustainability leadership, leiderschap 3.0 en ga zo maar door.
In mijn opinie is de hamvraag of uitdaging hoé we omgaan met autonome veranderingen die ontstaan binnen onze maatschappij, in onze huidige én toekomstige wereld.
Wat betekent het om werknemer/werkgever te zijn in een tijd van intelligente machines? Ging het in de industriële economie om “hired hands” en in de kennis economie om “hired heads”, vandaag de dag ontstaat door de technologische revolutie een meer “menselijke economie” waarbij het draait om “hired hearts”: alles wat je niet in software kunt programmeren, in systemen kunt vastleggen en wat ons als mens uniek maakt. Passie, medeleven, creativiteit, lef *. Ik constateer in mijn praktijk dat mensen hun verleden steeds vaker zelf en ongevraagd bespreekbaar maken, delen met de ander. Het zogenaamde ‘rugzakje’ is geen geheim meer, maar een onderdeel van het “zijn” op dit moment. Dat was vroeger ook zo, maar toen werd er niet over gepraat. Nu is men zich steeds meer bewust van de eigen worsteling, en neemt die ook mee naar het werk. Er is, naar mijn mening, een verschil in denkprocessen tussen de “oude” en “nieuwe” generatie. In mijn inleiding heb ik een paar praktijkvoorbeelden beschreven die speelden in mijn leven. Het levert nauwelijks discussie op over de constatering dat deze veranderingen zich voordoen. Maar wat gebeurt er dan eigenlijk?
De focus van mensen is meer en meer gericht op het eigen welzijn, het benutten en ontwikkelen van het eigen vermogen en de wens om regie te hebben over het eigen leven in plaats van te moeten voldoen aan de verwachtingen die veelal door anderen worden gecreëerd. Het gaat steeds meer om bewustwording en inzetten van het eigen gevoel, emoties, overtuigingen en levenservaringen.
De vraag komt dan ook op hoe je als leider in deze tijd kunt aansluiten bij deze ontwikkelingen? Durven we toe te geven dat onze huidige leiderschapsstijl en - technieken wellicht onderhevig zijn aan slijtage? Met als gevolg dat deze, nu of in de toekomst, niet meer voldoen? Hebben we het lef, de passie en de creativiteit om aan te sluiten bij deze verandering, deze ontwikkeling, nu én in de toekomst? Ik citeer graag de (waanzinnige) uitspraak van Einstein:
“Waanzin: steeds hetzelfde blijven doen en toch een ander resultaat verwachten.”
WAT GAAT MODERN LEIDERSCHAP VAN JOU ALS LEIDER VRAGEN?
Om blijvend verbinding te houden tussen je bedrijf en de mensen in je bedrijf zal bewust sturing gegeven moeten worden aan de hechtingsproblematiek tussen, enerzijds, de identiteit van de organisatie en, anderzijds, de mogelijkheden, behoeften en ambities (authenticiteit) van medewerkers. Uit onderzoek* blijkt dat:
- De eigen waarden en normen dé drijfveer zijn voor mensen.
- Mensen verwachten vertrouwen te krijgen van hun leidinggevende(n).
- Een leider die anderen laat ontwikkelen, zelf minder zichtbaar is.
- Een duidelijke identiteit van de organisatie medewerkers inspireert om zich positief in te zetten voor de ontwikkeling van de organisatie.
- Er een grote afstand tussen de top van de organisatie en de werkvloer wordt ervaren en dat de sleutel tot vernieuwing vertrouwen is.
- Van managers wordt verwacht ruimte te bieden aan medewerkers voor eigen inbreng en ontwikkeling te stimuleren. Hierdoor worden ze gezien als betere leiders.
- Zelforganiserende organisaties beter presteren door hun focus op strong character (identiteit) en high trust (vertrouwen).Oftewel: de maatschappelijke veranderingen vragen om een oplossing. Een andere besturingsfilosofie.
VAN MANAGER NAAR MODERN LEIDER, WAAR GAAT DAT DAN OVER?
Om de verbinding tussen een organisatie en betrokken en gemotiveerde medewerkers tot stand te brengen, de eerder benoemde kwaliteit van hechting, kun je je als leider richten op de volgende stuurelementen* ** ***.
ü De bedoeling/identiteit/karakter van de organisatie
Om een juiste verbinding te kunnen realiseren tussen verschillende partijen of belangen is het essentieel om als organisatie goed zicht en draagvlak te hebben over de navolgende elementen (visie):
Waarden: de wijze waarop je als organisatie anderen behandelt en relatie aangaat met elkaar.
Oog hebben voor omgeving en toekomst: bewust en aantoonbaar bijdragen aan een betere wereld.
Bewustzijn: gerichtheid op anderen en de wereld. Opmerkzaam en bezorgd zijn over de onderlinge afhankelijkheid en verbinding binnen je bedrijf, maar ook in de wereld daaromheen (partners, leveranciers, omgeving).
ü Vertrouwen
Zonder vertrouwen geen ontwikkeling. Modern leiderschap vraagt een continue investeren in het opbouwen en behouden van vertrouwen met alle stakeholders. Als leider ben je een katalysator van verbinding, interactie, samenwerking en resultaatbewustzijn op alle niveaus.
ü Gedrag ontwikkelen met elkaar, gericht op vertrouwen en identiteit
Ontwikkelen van iets nieuws op deze thema’s doe je altijd samen. Daarbij is het van belang goed zicht te hebben op je eigen intenties, waarden en normen, stijl, kwaliteiten en valkuilen en ambities. Kortom, een juist zelfbeeld is nodig om als leider ontwikkeling te kunnen faciliteren. Belangrijke elementen bij het inzetten van gedragsontwikkeling in organisaties zijn:
Creëer ruimte om te experimenteren en voor het durven maken van fouten.
- Geef positieve waardering, benadruk het goede.
- Werk samen. Sta open anderen te helpen, sta open voor ideeën, (ben onderhandelend), sta open voor belangen van anderen.
- Deel informatie. Ben eerlijk over de waarheid en stel alle informatie beschikbaar.
- Spreek je uit. Communiceer direct, open en eerlijk. Stimuleer het geven van feedback over gedrag en acties in relatie tot de bedoeling van de organisatie.
HOE GEEF JE MODERN LEIDERSCHAP VORM? DE 'HOE-VRAAG'.
"LEIDERSCHAP IS HET VERMOGEN DE NON-VERBALE COMMUNICATIE VAN JEZELF EN ANDEREN TE VERSTAAN".
Elke leidinggevende krijgt of heeft te maken met veranderingen in de maatschappij en een nieuwe generatie van medewerkers met hun eigen waarden en normen. Het is een kunst op zich; leiderschap tonen in een veranderende omgeving. Maar wen er maar aan. Het zal niet anders worden. De tijd dat we een langere periode met een zelfde stijl van leiderschap kunnen `overleven` is voorbij.
Je hebt heel wat balletjes hoog te houden. Je visie uitdragen. De identiteit van je bedrijf benoemen, vertalen en bewaken. Je mensen inspireren, voorbeeld gedrag vertonen, samenwerken met je collega-leiders of -bestuurders die ook terecht hun visie hebben, vertrouwen winnen en behouden van je medewerkers en ga zo maar door.
Als je daarnaast ook nog eens trouw wilt blijven aan jezelf, je verlangens, emoties, je behoefte om te blijven groeien, dan is dat een hele opgaaf en verantwoordelijkheid. Topsport op zowel mentaal als fysiek niveau.
We weten allemaal wel dat zelf veranderen best lastig is. Veranderen is voor `anderen`, toch? Als je desondanks wilt meebewegen met de maatschappelijke veranderingen, die vragen om een andere vorm van leiderschap, dan is dat voor velen geen sinecure. Het gaat ook over jouw kwaliteiten, valkuilen en behoeftes, oftewel over jouw passie, medeleven, creativiteit, lef. Jouw energie en gevoel.
Een gevoel is meer dan een sensatie in je onderbuik of excuus voor irrationele besluiten. Het is benoembaar en verklaarbaar. Feitelijk, concreet, zichtbaar, voelbaar en waarneembaar via de non-verbale communicatie of lichaamstaal van jezelf en anderen.
In onze praktijk krijgen we meer en meer ondersteuningsvragen van managers, bestuurders, leidinggevenden die worstelen met leiderschaps- en (be)sturingsdilemma’s. We constateren hierbij ook dat vragen op het vlak van gevoel en emoties vaak nog wat minder bekend voor ze zijn.
Het is bekend dat je impact, of beïnvloedingsvermogen, voor een heel groot gedeelte bepaald wordt door je non-verbale communicatie. Hierin heeft iedereen een eigen patroon ontwikkeld wat (onbewust) wordt ingezet en bepalend is in de interactie met anderen.
Praktijk wijst uit dat je groeit als je zicht hebt op je eigen (non-verbale) impact en hoe dat werkt bij anderen. Je mag op lichaamstaal en non-verbale communicatie leren vertrouwen. Ook -en vooral- als de druk of spanning hoog is.
De ontwikkeling naar Modern leiderschap verloopt in de meeste gevallen niet spontaan. Daar moet je bewust op inzetten. En leren is dan niet een proces van alleen kennis vergaren naar mijn idee. Om iets eigen te maken zul je het veranderproces zelf aan moeten gaan en het ervaren om er profijt van te hebben. Ervarend leren dus.
Bij het doorlopen van dit leerproces kunnen de volgende thema´s aan de orde komen* ***.
THEMA´S VOOR DE INRICHTING VAN MODERN LEIDERSCHAP
LEER EERST JEZELF TE LEIDEN.
Jezelf leiden is best een hele klus. We worden vaak afgeleid door anderen, andere verwachtingen, onze eigen gedachten en gevoelens en ga zo maar door. Belangrijk is om je bewust te zijn van wat je belangrijk vindt, jouw waarden en normen. Bij het onderzoek naar je eigen vorm van leiderschap zijn er diverse vragen die gesteld kunnen worden, aan jezelf en aan de ander.
- Ben je bewust van je eigen uitstraling. Is je zelfbeeld over hoe je overkomt bij de ander wel juist? Vanuit welke positie maak je echt verbinding, kom je rustig en oordeel-vrij over bij de ander?
- Heb je oog voor sociale en maatschappelijke ontwikkelingen, of heb je de neiging jezelf daarvoor af te sluiten? Kom je daadwerkelijk op voor onrecht en integriteit?
- Lukt het je om je te richten op de ontwikkeling van de ander? Sta je open voor andere ideeën en gedachten en durf je buiten gebaande wegen te experimenteren?
De verbindingskracht van een leider neemt toe als de leider durft uit te gaan van de eigen kracht en deze bewust inzet.
LEIDERSCHAP GAAT OVER MENSEN.
Om de belangen van de organisatie en medewerkers bijeen te brengen houdt een leider zich bezig met mensen. Hij gaat op zoek naar de passie van mensen. Hij betrekt medewerkers bij veranderingen. Hij heeft oog voor non-verbale communicatie en lichaamstaal. Hij geeft oprecht en transparant feedback. Hij praat altijd respectvol over een ander. Ook “behind closed doors”.
HET GEHEEL IS BELANGRIJKER DAN JEZELF.
Als modern leider heb je oog voor het geheel, ontwikkeling en de toekomst. Je bent onderdeel van het geheel. Is dat een positie die bij je past? Ken je jezelf goed genoeg? Afwisselen tussen afstand en nabijheid. De organisatie moet de juiste condities aanreiken. Een goed werkend team is essentieel voor vertaling en behalen van optimale resultaten, waarbij teams en staf samenwerken met oog voor hun omgeving.
LEIDERSCHAP IS EEN MANIER VAN ZIJN. GEEN ROL.
Neem je eigen verantwoordelijkheid en leg deze niet bij anderen neer, of bij de “omstandigheden”. Maak gebruik van je eigen wijsheid en gezonde verstand. Maak anderen succesvol, dan ben jij dat ook. Durf te tonen dat je niet perfect bent, dat je fouten toegeeft en keuzes kunt herzien. Hierdoor motiveer en inspireer je anderen.
ZET DE GROEI VAN DE MENS CENTRAAL.
Zorg ervoor dat groei van medewerkers centraal staat in de cultuur. Voorwaarde hierbij is wel dat de doelen van de organisatie duidelijk zijn. Vertaal deze met elkaar naar afspraken voor teams en medewerkers. Regel structureel feedback en blijf zelf in beweging om te groeien. Maak jezelf klein zodat anderen grote dingen kunnen doen.
BLIJF JEZELF ONTWIKKELEN.
Zorg dat je zelfbeeld klopt. Blijf bescheiden en organiseer feedback daarop. Ben zichtbaar en aanspreekbaar en durf oude denkgewoontes los te laten om vernieuwingen toe te kunnen laten.
CREËER EEN JUISTE WERKOMGEVING.
In een optimale en gezonde werkomgeving komt de potentie van medewerkers tot ontplooiing. Ontwikkel teams naar een “wij-focus” en zoek een balans om binnen kaders en regels ieder een eigen “scharrel-ruimte” te laten vinden en gebruiken. Leg verantwoording af over je inzet, handelen en sta open voor reactie daarop.
BEN BEDREVEN IN JE ROLTOEPASSING (ROL-HYGIËNE)
Als leider heb je verschillende rollen in te vullen. Weet je eigen kwaliteiten juist in te schatten en vertil je hier niet aan. Niet alle rollen passen je waarschijnlijk even goed of heb je nog niet goed onderzocht of ontwikkeld.
Een korte beschrijving van verschillende leiderschapsrollen.
- Inspirator: gebruik je hart en niet alleen je hoofd. Zoek de passie van mensen op.
- Richtinggever: De leider bepaalt de richting. Gaat om visie en waarden. Waarden bepalen HOE doelen gerealiseerd gaan worden. Goed voorbeeld doet goed volgen.
- Coach: Ruimte bieden en van afstand betrokkenheid tonen. Spiegel wat je ziet. Stimuleer vaardigheden en moedig ontwikkeling aan.
- Adviseur: Je hebt kennis van zaken. Deel deze kennis.
- Controleur: Controleert of iedereen zich aan kaders en afspraken houdt. En spreekt ze daarop aan.
TOT SLOT
Als leider heb je een belangrijke taak om het succes van je bedrijf of organisatie vast te houden, uit te bouwen of misschien nog te bereiken. In deze moderne tijd vraagt dat kwaliteiten welke gericht zijn op het expliciteren en uitdragen van de identiteit van de organisatie en deze te verbinden met medewerkers en partners waarmee je samenwerkt. Dit vraagt om een juist zelfbeeld en een stijl van leidinggeven die gericht is op hechting en vertrouwen. Leer jezelf kennen en laat jezelf zien. Een ontwikkelproces naar het samen bereiken van succes.
Een leider die richting biedt en inspireert.
Februari 2019
Ron van den Heuvel MMC CMC
Om het leerproces naar Modern Leiderschap te versnellen heeft Connectas nieuwe, gevalideerde, methodieken ontwikkeld. Hiermee kan op herkenbare wijze met een hoge impact, het zelfbeeld, de wijze waarop u leiderschap vormgeeft en uw ontwikkelmogelijkheden, feitelijk zichtbaar worden gemaakt. Deze methodieken maken onderdeel uit van de Connectas leergang Modern leiderschap.
Voor meer informatie over onze leergang Modern Leiderschap, zie onze website www.connectas.nl of mail naar Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.
Hieronder heb ik 15 kritische succes indicatoren weergegeven, waaruit blijkt dat zelforganisatie leidt tot betere resultaten*. Een lonkend perspectief!
*The How Report, LRN, 2016.
**Artikel Om succesvol samen te werken moet je meer emoties tonen, MT, 21 november 2018.
***Artikel Van een goede manager naar een magistrale leider, de Valk leadership company, Guido de Valk, 2013.
15 kritische succes indicatoren, waaruit blijkt dat zelforganisatie leidt tot betere resultaten.
